1. Definicja i charakterystyka

Depresja (zaburzenie depresyjne) to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych, klasyfikowane w ICD-11 oraz DSM-5. Jest to stan charakteryzujący się długotrwałym obniżeniem nastroju, utratą zdolności do odczuwania przyjemności (anhedonia), spadkiem energii i zaburzeniami funkcjonowania w codziennym życiu.

2. Etiologia (przyczyny)

Depresja ma charakter wieloczynnikowy, co oznacza, że jej rozwój wynika z interakcji różnych czynników:

Biologiczne:

  • Dysfunkcja neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina.
  • Zmiany strukturalne w mózgu (np. zmniejszona objętość hipokampa).
  • Predyspozycje genetyczne – ryzyko wzrasta, jeśli w rodzinie występowały epizody depresyjne

Psychologiczne:

  • Negatywne schematy myślenia, niska samoocena, perfekcjonizm.
  • Traumatyczne doświadczenia i stresujące wydarzenia życiowe.

Społeczne:

  • Izolacja społeczna,
  • brak wsparcia,
  • trudne warunki życiowe.

Czynniki kulturowe i środowiskowe.

3. Obraz kliniczny (objawy)

Depresja może przyjmować różne formy, ale podstawowe objawy to:

Afektywne:

  • Obniżenie nastroju, uczucie smutku, beznadziei.
  • Anhedonia – brak zdolności do odczuwania radości.

Somatyczne:

  • Zmęczenie, brak energii.
  • Zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność).
  • Zmiany apetytu (utrata lub nadmierny wzrost łaknienia).

Poznawcze:

  • Negatywne myśli o sobie, świecie i przyszłości (tzw. triada Becka).
  • Trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji.

Behawioralne:

  • Wycofanie społeczne, brak aktywności.

W skrajnych przypadkach – myśli i próby samobójcze.

4. Diagnostyka

Diagnoza opiera się na kryteriach DSM-5 lub ICD-11, które wymagają obecności co najmniej pięciu objawów (w tym obniżenia nastroju lub anhedonii) przez minimum dwa tygodnie.

Ważne jest wykluczenie innych przyczyn, takich jak zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy) czy skutki uboczne leków.

5. Leczenie

Leczenie depresji jest kompleksowe i obejmuje:

Farmakoterapia:

  • Leki przeciwdepresyjne, takie jak SSRI (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), SNRI czy TLPD.
  • W ciężkich przypadkach stosuje się leki przeciwpsychotyczne w połączeniu z antydepresantami.

Psychoterapia:

  • Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – skupia się na zmianie negatywnych wzorców myślenia.
  • Terapia interpersonalna (IPT) – koncentruje się na relacjach społecznych.
  • Terapia psychodynamiczna – eksploruje nieświadome konflikty emocjonalne.

Metody biologiczne:

  • Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach TSR krótkoterminowa, interwencyjna.
  • Nowoczesne metody, jak terapia ketaminą czy psychedelikami, badane w kontekście depresji lekoopornej.

Zmiana stylu życia:

  • Regularna aktywność fizyczna – poprawia neuroplastyczność i nastrój.
  • Zdrowa dieta – np. bogata w kwasy omega-3 i witaminy z grupy B.
  • Higiena snu – stabilizacja rytmu dobowego.

6. Rokowanie

Depresja jest chorobą przewlekłą, ale w większości przypadków odpowiednie leczenie pozwala na remisję objawów. Wczesna diagnoza i interwencja są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjenta.

Bardzo ważna jest obecność, zaangażowanie w proces leczenia/terapii oraz bezwarunkowa akceptacja ludzi z najbliższego środowiska chorego.